Haberleşme Cihazları ve Sağlık
Mobil cihazların bataryalarından kaynaklanan problemler çoğunlukla orijinal veya üreticinin tavsiye ettiği uyumlu bataryaların kullanılmamasından kaynaklanmaktadır. Bataryaların içerdiği kimyasalların kontrolsüz şekilde açığa çıkması durumunda yaralanma veya zehirlenme riski bulunmaktadır.
Yan sanayi olarak tabir edilen ve ucuz olduğu için tercih edilen bataryaların kullanımı durumunda oluşabilecek maddi hasar cihazın garanti kapsamı dışına çıkmasına neden olurken insan sağlığına verebileceği zararlar da göz önüne alınmalıdır. Bu nedenle mobil cihazlarda mutlaka orijinal batarya veya üreticinin tavsiye ettiği ürünler ve yine orijinal şarj adaptörü kullanılmalıdır.
Bunun yanında, orijinal olsa dahi, zamanla şarj kapasitesi azalan ve bu nedenle çabuk biten; şişme eğilimi gösteren bataryaların da kullanılmaması gerekmektedir.
Diğer taraftan, kullanımı sona eren mobil cihazların ve bataryalarının geri dönüşüm ve atık kumbaralarına bırakılması gerekmektedir. Bu şekilde söz konusu ürünlerin uygun koşullarda geri dönüşümü ve hammadde olarak geri kazanımı mümkün olabilmektedir.
Tüketicilere Tavsiyeler
Orijinal batarya ve şarj aleti kullanın!
Yan sanayi olarak tabir edilen ve ucuz olduğu için tercih edilen bataryaların kullanımı durumunda oluşabilecek maddi hasar cihazın garanti kapsamı dışına çıkmasına neden olurken insan sağlığına verebileceği zararlar da göz önüne alınmalıdır. Bu nedenle mobil cihazlarda mutlaka orijinal batarya veya üreticinin tavsiye ettiği ürünler ve yine orijinal şarj adaptörü kullanılmalıdır.
Bunun yanında, orijinal olsa dahi, zamanla şarj kapasitesi azalan ve bu nedenle çabuk biten veya şişme eğilimi gösteren bataryaların da kullanılmaması gerekmektedir.
Laptopları dizde tutmayın!
Yine bataryası ısınan laptop gibi cihazları uzun süre dizinizde tutmayın. Olası batarya problemlerinde insan sağlığına zarar gelmemesi için bu tür cihazların uzun süre diz üstünde tutulmaması önem taşımaktadır.
Aldığınız ürünün CE işaretini kontrol edin, fatura ve garanti belgesini atmayın!
Üreticiler, piyasaya sadece teknik düzenlemelere uygun ve güvenli ürünleri arz etmek zorundadır. Teknik düzenlemelere uygun ürünlerin güvenli olduğu kabul edilir. Elektronik haberleşme cihazlarında CE işareti sizin güvenliğinizi taahhüt etmektedir. Cihaz kutusu içerisinde, imalatçının cihazın teknik düzenlemelere uygun olarak üretildiğini belirten imzalı beyanının (uygunluk beyanı) bulunması gerekmektedir. Cihazın faturasının ve garanti belgesinin muhafaza edilmesi yararınıza olacaktır.
Güvenlik (LVD) Laboratuvarında belirli gerilimi aşmayan şebeke ya da batarya ile beslenen cihazların tüketiciler için yanma, elektrik çarpması ve yaralanma risklerinin azaltılması ve güvenirliğinin tespiti amacıyla elektriksel, mekanik, ısısal ve çevresel deneyler yapılmaktadır. LVD laboratuvarımız bünyesinde, cihazlara Güç Arayüzü, Giriş Akımı, İşaretleme ve Talimatlar, Etiket Dayanıklılığı, Elektrik Çarpması ve Enerji Tehlikelerinden Korunma, Deşarj Olma Süresi, TNV Deneyleri, Topraklama ve Bağlama Önlemleri, Kablolama ve Bağlantılar, Şebeke Kaynağına Bağlantı, Şebeke Kaynağından Bağlantının Kesilmesi, Cihazların Birbirine Bağlanması, Kararlılık, Mekanik Dayanıklılık, Sabit Kuvvet Deneyi, Tasarım ve Üretim, Hareket Eden Tehlikeli Parçalara Karşı Korunma, Isıl Kurallar, Muhafazalardaki Açıklıklar, Temas Akımı ve Koruyucu İletken Akımı, Elektrik Dayanımı ve Telekom Şebekelerinden Kaynaklanan Aşırı Gerilimden Korunma gibi spesifik testler uygulanabilmektedir.
Elektromanyetik uyumluluk (EMC) deneyleri ile bir cihazın, bulunduğu ortamdaki diğer alet, cihaz ya da sistemlerin istendiği şekilde çalışmasını engelleyecek seviyede elektromanyetik gürültü oluşturmaması ve ortamdaki elektromanyetik gürültülere maruz kaldığında istendiği şekilde çalışmasına devam edebilmesi için uygun bağışıklık seviyesine sahip olması anlamına gelen elektromanyetik uyumluluk içinde çalışıp çalışmadığının tespiti amaçlanmaktadır. EMC kapsamında numune cihazlara spesifik olarak, Işınımla Yayınım, Işınımla Bağışıklık, İletimle Yayınım, İletimle Bağışıklık, Gerilim Çukuru ve Kısa Kesintiler, Elektrostatik Boşalma, Harmonik Akım Yayınımı, Gerilim Dalgalanması ve Kırpışma, Ani Voltaj Yükselmesi, Elektriksel Hızlı Geçişler ve Patlama testleri uygulanabilmektedir.
Frekans (RF) deneyleri çerçevesinde, frekans spektrumunda radyo dalgaları ile (kablosuz olarak) çalışmakta olan cihazların normal kullanımlarında çalışma frekanslarının, çıkış güçlerinin ve zararlı yayınların tespit edilerek bulundukları ortamda herhangi bir zararlı girişime (enterferans) neden olup olmadıklarının tespiti yapılmaktadır. Bu kapsamda, numune cihazlara, İstenmeyen Yayınlar, Frekans Hatası ve Sapması, Yan Kanal Gücü ve RF Çıkış Gücü gibi testler uygulanabilmektedir.
Ülkemizde piyasada satılan cep telefonları, kablosuz telefonlar, telsizler, kablosuz haberleşme cihazları, sabit telefonlar ve modemler gibi elektronik haberleşme cihazlarının uluslararası standartlara uygunluğu BTK tarafından denetlenmektedir. Denetim kapsamında BTK Piyasa Gözetim Laboratuvarı’nda söz konusu cihazlar, alanlarında son derece uzman olan laboratuvar çalışanları tarafından test edilmektedir. Uluslararası standartlara uygun bulunmayan cihazlar hakkında kanunda sayılı çeşitli müeyyideler uygulanabilmektedir.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun önemli görevlerinden birisi de piyasa gözetimi ve denetimidir. Üretilen cihazların, teknik mevzuatın gereklerine uygun üretildiğinin beyanıyla piyasaya sürülebilmesine ve piyasaya sürüldükten sonra denetlenmesi esasına dayanmaktadır.
Ülkemizde Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) faaliyetleri başta 4703 sayılı “Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun” ve elektronik haberleşme cihazları için ise 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu (EHK) ve ilgili diğer mevzuat kapsamında yapılmaktadır.
Elektronik haberleşme cihazlarının PGD’sine yönelik olarak faaliyetlerini sürdüren BTK Piyasa Gözetim Laboratuvarı,Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite edilmiş bir laboratuvardır.
Elektronik haberleşme sektörüne yönelik olarak piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri kapsamında, laboratuvarımızda numune cihazlara temel gerekliliklere uygunluk testleri yapılmaktadır. Bir malın veya hizmetin tanımlanmış ulusal veya uluslararası standartlar ve kriterlerle uyumlu olup olmadığının belirlenmesi işlemi olan standartlara uygunluk değerlendirmesi kavramı tüm ürün deneyleri, kalibrasyon faaliyetleri, CE işareti ve kalite sistem belgelendirme faaliyetlerini kapsayan geniş çaplı bir olgudur. Bu testler başlıca elektromanyetik uyumluluk anlamına gelen EMC testleri ile Radyo Frekans testleri ve güvenlik temelindeki LVD testleri ile özgül soğurma oranı anlamına gelen SAR testleridir.
BTK, kullandığımız mobil cihazlardan yayılan elektromanyetik dalgaların insan sağlığını tehdit etmemesi için, uluslararası standartlara uygun olarak kendi Laboratuvarı’nda SAR (özgül soğurma oranı) ölçümlerini gerçekleştirmektedir.
SAR deneyleri kapsamında mobil cihazların çeşitli frekanslarda yaydığı elektromanyetik alanın beyin üzerindeki soğurulma oranının robot yardımıyla belirlenerek, cihazın Avrupa Birliği’nin belirlemiş olduğu halkın elektromanyetik alanlara maruz kalabileceği maksimum SAR değeri olan 2W/kg limitine uygun olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu limit değer, bu alanda uzmanlarca yapılan bilimsel çalışmalar sonucu belirlenmiş olup bunun üzerinde SAR değerine sahip cihazların piyasada satışı mümkün olmamaktadır. SAR laboratuvarımızda, hem frekansa bağlı hem de bir data standardı olan HSDPA gibi teknolojiye bağlı testler uygulanabilmektedir.
Tüketicilere Tavsiyeler
Kulaklık kullanın!
Mobil cihazlarının yaydığı elektromanyetik dalgaların etkisi, bilhassa görüşme esnasında ve uzun süre başa yakın tutulması durumunda ortaya çıkmaktadır. Özellikle uzun görüşmelerde kablolu veya bluetooth kulaklık kullanılması bu etkiyi azaltmaktadır.
Telefon bağlandığında kulağınıza götürün!
Mobil cihazlar, görüşme için arama tuşuna basıldığında baz istasyonu ile iletişim kurmak için daha yüksek güç harcadığından ve görüşme başladıktan sonra daha düşük ve stabil bir çıkış gücü ile çalıştığından, arama tuşuna basılır basılmaz kulağa götürülmesi yerine aranan tarafın telefonu açması ile birlikte cihazın kulağa götürülmesi, elektromanyetik dalgaların etkisini nispeten azaltmaktadır. Örneğin, mobil cihazlarımız ile arama yapılırken, ilk esnada baz istasyonu ile kurulan iletişim süresince cihazlarımızdan EMR ekipmanı ile yapılan ölçümlerde çıkan güç çıkışının çağrı kurulumu ile birlikte önemli miktarda azaldığı görülmektedir.
Satın alınan cihazın SAR değeri hakkında bilgiyi cihazın teknik özelliklerinin yazıldığı kullanım kılavuzundan veya üretici firmaların resmi internet sayfalarından öğrenebilirsiniz.
Tüketicilere Tavsiyeler
Satın aldığınız cihazların SAR değerlerini kontrol edin!
SAR, Specific Absorption Rate (Özgül Soğurma Oranı) kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. Bir mobil telefonun kullanımı esnasında vücudun soğurduğu birim kütledeki elektromanyetik güç miktarı olarak ifade edilmektedir. BTK, kullandığımız mobil cihazlardan yayılan elektromanyetik dalgaların insan sağlığını tehdit etmemesi için, uluslararası standartlara uygun olarak kendi SAR Laboratuvarı’nda ölçümlerini gerçekleştirmektedir. Ölçümlerde SAR değerinin, Avrupa Komisyonu’nun belirlemiş olduğu limit değer olan 2W/kg’ın altında olup olmadığı kontrol edilmektedir. Söz konusu limit değer, bu alanda uzmanlarca yapılan bilimsel çalışmalar sonucu belirlenmiş olup, bunun üzerinde SAR değerine sahip cihazların piyasada satışı mümkün olmamaktadır. Satın alınan cihazın SAR değeri hakkında bilgiyi cihazın teknik özelliklerinin yazıldığı kullanım kılavuzundan alabilirsiniz. Unutulmamalıdır ki, çok düşük SAR değeri de iyi bir şey olmayabilir. Zira, bu durum cihazların RF çıkış güçlerinin de düşük olabileceği anlamını taşır.
Mobil cihazlarının yaydığı elektromanyetik dalgaların etkisi, bilhassa görüşme esnasında ve uzun süre başa yakın tutulması durumunda ortaya çıkmaktadır. Özellikle uzun görüşmelerde kablolu veya bluetooth kulaklık kullanılması bu etkiyi azaltmaktadır.
Ayrıca, mobil cihazlar, görüşme için arama tuşuna basıldığında baz istasyonu ile iletişim kurmak için daha yüksek güç harcadığından ve görüşme başladıktan sonra daha düşük ve stabil bir çıkış gücü ile çalıştığından, arama tuşuna basılır basılmaz kulağa götürülmesi yerine aranan tarafın telefonu açması ile birlikte cihazın kulağa götürülmesi, elektromanyetik dalgaların etkisini nispeten azaltmaktadır.
Ev ve iş ortamında kullanılan kordonlu sabit telefon, kordonsuz (telsiz) telefon gibi cihazların çalışma uygunluklarını değerlendirmek amacıyla BTK Laboratuvarı’nda testler yapılmaktadır. Uluslararası standartlara uygun olmayan cihazların kullanımı engellenmektedir.
BTK Laboratuvarı’nda, 2007 yılından bu yana piyasa denetimine yönelik testler yanında deney ve altyapı kullanım talebinde bulunan kuruluşlara da teknik imkânlar dâhilinde hizmet sunulmaktadır. Laboratuvar, elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren AR-GE yatırımcılarının geliştirdikleri ürünlere yönelik deneyleri de desteklemektedir.
İletişim
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
Piyasa Gözetim Laboratuvarı Müdürlüğü
Hacettepe Üniversitesi Teknokent Alanı
06880 Beytepe/ANKARA
Tel : +90 (312) 294 74 40
Faks : +90 (312) 299 23 01
e-posta : pgl@btk.gov.tr
Tüketici